eerstewereldoorlog.nl

Mobilisatie

Welkom bij deze les uit onze serie over de Eerste Wereldoorlog. Deze les speelt in Nederland.

Vul hieronder je naam in en de code in die je van je docent hebt gekregen. Dan beginnen we met een kijk-opdracht.

1914
2024
Aan de linkerkant van het scherm kun je de hoofdstukken zien, de bolletjes onderin het scherm zijn de subhoofdstukken.
Door op objecten en afbeeldingen te klikken kun je ze groter of kleiner maken.
Sommige subhoofdstukken hebben een 1914-nu knop, waarmee je naar het heden kan schakelen.

Uitleg

Wat zie je hier? Kijk 30 seconden geconcentreerd naar dit object en vul dan 5 woorden in die omschrijven wat je ziet.
03 Aug 1914
1915
1916
1917
11 Nov 1918 - Einde Eerste Wereldoorlog
28 Sep 1919 - Actief stemrecht voor vrouwen
1920
1921
1922
1923
1924
1925
1926
1927
1928
24 Oct 1929 - Crisis na beurskrach
1930
1931
1932
1933
1934
1935
1936
1937
1938
01 Sep 1939 - Tweede Wereldoorlog
1940
1941
1942
1943
1944
24 Oct 1945 - Oprichting VN
1946
1947
1948
1949
1950
1951
1952
1953
1954
1955
05 Jan 1956 - Eerste TV Journaal in Nederland
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
20 Jul 1969 - Eerste maanlanding
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
07 Feb 1992 - Oprichting Europese Unie
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
06 Oct 2010 - Instagram wordt gelanceerd
2011
2012
2013
2014
2015
2016
26 Sep 2017 - Vrouwen mogen autorijden in Saoudi Arabië
2018
2019
01 Jan 2020 - Nederland stelt dienstplicht in voor vrouwen
2021
2022
2023

Het is 31 juli 1914. Je bent in de bakkerij van jouw familie. Vandaag help je met een paar klusjes. Plotseling luiden buiten de noodklokken. Je gaat gauw naar buiten om te kijken wat er aan de hand is.

Klik op de posters.

Op het plein voor de bakkerij zie je hoe er posters worden opgehangen. Op de posters staat een beangstigend bericht. Er dreigt oorlog.

Nederland maakt zich klaar om alle dienstplichtige personen op te roepen in het leger te gaan. Dit heet mobilisatie.

Jij hoort bij de groep mensen die zich voor het leger moeten melden.

Klik op de poster om deze beter te bekijken. Wat denk je dat de gevolgen van deze oproep zijn voor jouw bakkersfamilie?

Bekijk de wervingsposter. In welke persoon die wordt afgebeeld kan jij jezelf het beste vinden? Leg uit waarom.

Niet alleen moet jij moet je melden bij voor het leger. Ook het paard van je familie wordt door het leger opgeëist. Dit heet vordering. De gevorderde paarden zullen worden ingezet om materieel te vervoeren en voor legereenheden die zich te paard voortbewegen.

Hoe zou jij reageren als je huisdier in beslag zou worden genomen?

Je moet je morgen al melden bij de kazerne. Dat betekent dat je vanavond snel moet inpakken. Dat is best lastig, want je hebt geen idee hoe lang je van huis zal zijn. Bovendien mag je maar een paar spullen meenemen.

1914
2024

Wat neem je mee?

Selecteer drie dingen die je in 1914 mee zou nemen.

Schakel naar het heden en selecteer daar 3 dingen die je vandaag de dag mee zou nemen als je gemobiliseerd zou worden.

Het moment van afscheid is gekomen. Je moeder en zus komen je uitzwaaien. Je weet niet waar je naartoe zal gaan nadat je je bij de kazerne hebt gemeld. Het blijft ook spannend of er inderdaad een oorlog uit zal breken. Dat zou betekenen dat je moet vechten om Nederland te beschermen. Er is daardoor veel onzekerheid.

Omdat het leger eerst de oude voorraden moet opmaken krijg jij eerst een tweedehands blauw uniform. Het is allemaal een beetje te krap of te groot. Er wordt beloofd dat jij later een veldgrijs uniform zult krijgen.

Alle spullen die je krijgt, zoals het uniform en het geweer, worden samen de uitrusting genoemd.

Bekijk de filmpjes over de uitrusting van het Nederlandse leger in 1914. Kan jij verbeteringen aan de uitrusting van de Nederlandse soldaten bedenken? Noem drie verbeteringen.

Het treinverkeer in Nederland wordt helemaal stilgelegd en in dienst gesteld van de mobilisatie. Je gaat met de trein naar de locatie waar je de komende jaren zal blijven.

Naast gemobiliseerde mensen, worden ook gevorderde paarden met treinen uit alle hoeken van Nederland naar nieuwe bestemmingen gebracht.

De kranten koppen over het uitbreken van oorlog in Europa. De stemming is onrustig. Nederland wil in dit conflict neutraal blijven, maar er zijn twijfels of dit wel gaat lukken.

Lees de eerste alinea in de krant. Gebruik je cursor om de krant verslepen. Kan je een reden vinden waarom er wordt getwijfeld of Nederland neutraal kan blijven?

Hoe zou jij Nederland verdedigen? Elke rode stip representeert een leger. Plaats op de kaart de rode stippen op plekken waar jij denkt dat het beste Nederland verdedigd kan worden.

Je wordt met de trein naar de bestemming gebracht waar jij voorlopig zal blijven: Zeeland. Voor de grote hoeveelheid gemobiliseerde soldaten moesten plekken om te slapen worden geregeld. Aangezien er lang niet overal genoeg bedden zijn, moet er naar andere oplossingen worden gezocht.

Bekijk de foto's. Op één foto is te zien hoe gewone soldaten werden ondergebracht en op de andere foto is te zien hoe officieren werden ondergebracht. Welke foto laat de slaapplaats zien van de gewone soldaten en welke de slaapplaats voor de officieren? Leg je antwoord uit en noem daarbij minimaal twee verschillen tussen de foto's.

Vier jaar lang is iedere dag voor de Nederlandse soldaten hetzelfde:

5:00 opstaan
5.30 ontbijt
6.15 aantreden
7.00 uitrukken
Tussen 7.00 uur en 17.00 uur: wachtlopen, oefenen, wapens poetsen.
17.00 terug op de kazerne
17.30 avondeten
22.00 avondappel

Bekijk de spotprent en bedenk een nieuwe titel.

Door de Eerste Wereldoorlog zijn veel mannen lange tijd van huis. Wat denk je dat de gevolgen zijn voor de mensen die thuis achter zijn gebleven?

Eén van de gevolgen voor de mensen die thuis achter zijn gebleven, is dat het werk dat normaal door de gemobiliseerde soldaten werd gedaan moet worden overgenomen. In veel gevallen zijn het vrouwen die dit werk overnemen. Dit leidt tot een toenemende onafhankelijkheid en emancipatie voor vrouwen.

Bekijk de afbeeldingen. Hoe denk je dat het overnemen van werk voor vrouwen leidde tot emancipatie?

Nederlandse soldaten vervelen zich en voelen zich nutteloos. Nederland blijft neutraal. De Nederlandse mannen brengen de tijd door met wachtlopen en oefenen terwijl er thuis een heleboel werk te doen is.

Bekijk de afbeelding. In 1916 is er eindelijk een vijand om te bestrijden. Welke vijand is dat?

Jouw eenheid wordt gevraagd om mee te werken aan een film over de paraatheid van het Nederlandse leger. De film wordt gemaakt om het buitenland te laten zien dat met Nederland niet valt te spotten en dat het leger klaar is om de neutraliteit te verdedigen.

Bekijk fragmenten van deze Leger- en Vlootfilm uit 1917. Denk je dat de oorlogvoerende landen zich door deze film laten afschikken? Waarom wel of niet?

Herinner je nog de kist aan het begin van deze les? Die kist was gevuld met voorwerpen die met de mobilisatie te maken hebben.

Bekijk de afbeeldingen en filmpjes en noem opnieuw vijf woorden die omschrijven wat je ziet.

In de laatste oorlogsjaren gaat er een golf van revolutie en opstand door Europa. Ook in Nederland wordt het onrustig.

Na een aantal jaar mobilisatie raakt het geduld van veel mensen op. Er is een tekort aan alles en veel mannen zijn al sinds 1914 van huis. Dit leidt uiteindelijk tot verschillende opstanden.

Bekijk de afbeelding en het krantenbericht. Wie zijn er ontevreden en waarom?

Niet alleen de achterblijvers, maar ook de gemobiliseerde soldaten worden het zat. Ze willen weer terug naar hun oude leven en raken gefrustreerd. Op verschillende plekken komen soldaten in opstand.

De onvrede is terug te vinden in kranten en tijdschriften.

Bekijk de twee prenten. Welke oorzaken voor de onrust in Nederland kan jij ontdekken? Benoem minimaal twee oorzaken en beschrijf hoe je dit aan de prent kunt zien.

Op 11 november wordt door de oorlogvoerende landen een wapenstilstand gesloten. Honderdduizenden mannen keren terug naar huis. Ook jij kan het oude leven weer oppakken. Maar de dingen thuis zijn niet meer zoals ze waren voor je vertrok. Wat je als eerste opvalt als je thuiskomt is dat de kleding van jouw moeder en zus is veranderd.

Bekijk de afbeelding. Welke verandering kan je hier zien? Waar zou deze verandering door zijn veroorzaakt?

Slotopdracht

In deze les hebben wij het veel over het woord 'mobilisatie' gehad. Je gaat nu een woordweb maken. Deze opdracht kan alleen of in groepjes worden gemaakt.

Pak een pen en papier. In het midden van het papier schrijf je het woord mobilisatie. Teken je een cirkel om het woord heen. Schrijf aan de linkerkant van 'mobilisatie' minimaal twee oorzaken van de mobilisatie. Aan de rechterkant schrijf je minimaal drie gevolgen van de mobilisatie. Denk daarbij zowel aan de gevolgen voor de gemobiliseerde soldaten, als voor het thuisfront.