eerstewereldoorlog.nl
Introductie WOI
Welkom bij de introductie van onze serie over de Eerste Wereldoorlog.
Vul hieronder je naam in en de code in die je van je docent hebt gekregen. Dan beginnen we met een kijk-opdracht.
eerstewereldoorlog.nl
Welkom bij de introductie van onze serie over de Eerste Wereldoorlog.
Vul hieronder je naam in en de code in die je van je docent hebt gekregen. Dan beginnen we met een kijk-opdracht.
“In radeloze, schichtige vlucht werden zij door onheil en rampen de brede baan opgedreven naar het onbekende, dat lag waar niemand wist en waar men toch heen wou, omdat daar hoop op verandering was en zekerheid. Een loze streep aan de horizon was het, die niemand zag, maar ieder instinctmatig voelde. Beladen met de drukkende last van hun have en hun hopeloosheid, togen zij de donkere dagen en de nog somberder nachten in. Een stoet van verdwaasden en ontredderden, slepend langs wegen en landen en luchten, een striemende aanklacht tegen de gruwelen van oorlog, een opgejaagde kudde van wrokkende gedachtelozen, voortgestuwd door de zucht naar zelfbehoud buiten de verschrikkingen van granaatscherf en bom, van moord en brand, zo trokken zij.”
Het is 29 juni 1914. Nederland wordt opgeschrikt door schokkend nieuws op de voorpagina van de krant van vandaag.
Op 28 juni zijn Aartshertog Franz Ferdinand van Oostenrijk-Hongarije en zijn vrouw Sophie in Sarajevo vermoord door de negentienjarige student Gavrilo Princip. Hij was lid van de Bende van de Zwarte Hand: een geheime Servische organisatie die door middel van terreur een einde wilde maken aan de heerschappij van Oostenrijk-Hongarije in de Balkan.
Kijk naar de datum waarop deze moord werd gepleegd. Kun je bedenken waarom dit zo’n belangrijk moment in de geschiedenis zou worden?
Europa is in 1914 verdeeld in twee kampen, die allebei tot de tanden toe bewapend zijn. Aan de ene kant de Triple Alliantie en aan de andere kant de Triple Entente.
De spanning loopt al jaren op en de moord op de aartshertog en zijn vrouw zetten deze spanningen zo mogelijk nog verder op scherp!
De moord op Franz Ferdinand en zijn vrouw leidde uiteindelijk tot een kettingreactie aan oorlogsverklaringen, wat de start van de Eerste Wereldoorlog zou betekenen.
Eerst verklaart Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Servië. Vervolgens geeft de Russische Tsaar het bevel om te mobiliseren, waarna Duitsland de oorlog verklaart aan Rusland en Frankrijk. Groot-Brittannië, het derde lid van de Triple Entente, mengt zich uiteindelijk ook in de oorlog.
Bekijk de kaart van Europa nog eens en bestudeer de prent 'A threatening situation'. Hoe denk je dat de mensen zich in Nederland voelden na al deze nieuwsberichten over de verdeling binnen Europa?
Duitsland voelt zich omsingeld door Rusland en Frankrijk, die al jaren bondgenoten zijn. Het Schlieffenplan uit 1905, vernoemd naar de Duitse generaal Alfred von Schlieffen (1833 - 1913), moest ervoor zorgen dat Duitsland geen oorlog hoeft te voeren op twee fronten tegelijk, als er een oorlog uitbrak. Het plan is ideaal voor de huidige situatie.
Duitsland gokte erop dat Rusland 10 weken nodig zou hebben om de legers in het immense land te mobiliseren
Via het slecht verdedigde noorden wilden de Duitsers Frankrijk binnenvallen
De Duitsers hoopten de legers van de sterke Franse grensverdediging in te sluiten
Na Frankrijk hoopte Duitsland de soldaten snel naar het oostfront te transporteren door hun goed ontwikkelde spoorwegnetwerk.
Welke gevolgen denk je dat dit Schlieffenplan voor België zou kunnen hebben?
Volgens het plan zou Duitsland eerst afrekenen met Frankrijk in het westen, wat zo'n zes weken zou duren. Vervolgens zouden de legers naar het oosten worden verplaatst om de strijd met de Russen aan te gaan.
Maar om de Franse verdedigingswerken te omzeilen en snel naar Parijs op te rukken, moesten de Duitse legers door België heen...
Als de Belgische koning Albert I weigert om de Duitse troepen vrije doortocht naar Frankrijk te verlenen, antwoordt Duitsland dat het België als vijand zal beschouwen. In de vroege ochtend van 4 augustus 1914 trekken de eerste Duitse soldaten de grens over en is België in oorlog met Duitsland.
Ondanks de spanningen in Europa lukt het Nederland om buiten de oorlog te blijven. De Nederlandse neutraliteit werd, ondanks momenten van aarzeling, door de strijdende landen gerespecteerd. Beide kampen hadden immers profijt bij een neutraal Nederland. De prent hiernaast drijft de spot met deze Nederlandse neutraliteit.
Ondanks de Nederlandse neutraliteit waren ook hier de gevolgen van de oorlog voelbaar. Zo stroomde het land vol met buitenlandse vluchtelingen (zie module 'Oorlogsgasten') en moesten veel Nederlandse mannen toch mobiliseren als voorbereiding op een eventuele inval (zie module 'Mobilisatie').
Een ander gevolg van de oorlog was dat er door voedselschaarste alleen nog maar 'eenheidsworst' verkocht mocht worden: een enkele soort worst waarin al het beschikbare vlees was verwerkt.
Bekijk de afbeeldingen en lees het spotlied. Hoe dacht de Nederlandse bevolking over de invoering van deze eenheidsworst?
De Eerste Wereldoorlog was een loopgravenoorlog. Dit houdt in dat de legers zich aan weerszijde van het slagveld ingraven om vanuit daar de vijand aan te vallen.
Er vinden veel hevige veldslagen plaats, waarvan die bij Verdun de meest bloedige zijn: zo'n 400.000 Fransen en 350.000 Duitsers sneuvelen of raken gewond tijdens deze tien maanden durende strijd, terwijl de frontlinie in deze periode nauwelijks verschuift.
Na vele veldslagen komt de oorlog in het jaar 1917 tot een omslagpunt. In april van dat jaar besloten de Verenigde Staten namelijk om zich aan te sluiten bij de geallieerde troepen en daarmee actief deel te nemen aan de oorlog.
Terwijl de Duitse, Engelse en Franse legers oorlogsmoe waren, betraden de Amerikaanse soldaten met nieuwe energie het oorlogsveld. De gevechten gaan hierna nog ruim een jaar door, totdat de Duitsers zich in augustus 1918 gewonnen geven.
Hoe denk je dat de Duitse soldaten zich moeten hebben gevoeld na de deelname van de VS?
En hoe was dat voor de geallieerde legers?
Tegen het einde van de oorlog breken er onder het Duitse volk stakingen, protesten en revoluties uit. Bovendien sluiten de bondgenoten van Duitsland één voor één een wapenstilstand en moet het Duitse leger zich steeds verder terugtrekken. Duitsland besluit zich uiteindelijk gewonnen te geven en tekent op 11 november 1918 de wapenstilstand, wat het einde van de Eerste Wereldoorlog betekent.
Op 28 juni 1919 wordt het Verdrag van Versailles ondertekend. Duitsland krijgt alle schuld en wordt hard aangepakt.
De Duitse keizer Wilhelm II was aan het einde van de oorlog een gewild persoon voor uitlevering. Hij was immers het hoofd van de vijandelijke mogendheid. Om die reden was hij gedwongen om zijn thuisland te ontvluchten, waarop hij zijn heil zoekt in het neutrale Nederland.
In Nederland werd keizer Wilhelm echter met niet al te veel enthousiasme onthaald.
In Nederland koopt keizer Wilhelm uiteindelijk Huis Doorn. De aankoop en renovatie van het huis worden betaald met geld dat hij van de Duitse regering had gekregen. Zij vonden dat hij, ondanks dat hij geen keizer meer was, alsnog het recht had om naar zijn stand te leven.
Ook kreeg hij de mogelijkheid om het huis met objecten uit zijn voormalige paleizen in te richten. Hij maakte hier dankbaar gebruik van, want uiteindelijk arriveerden er wel 64 treinwagons vol met zijn spullen!
Na de dood van keizer Wilhelm II in 1941 is het huis vrijwel direct opengesteld als museum, en dat is het vandaag de dag nog steeds. Het museum biedt een uniek inkijkje in het leven van de Duitse ex-keizer in Nederland.
Had je verwacht dat het neutrale Nederland zoveel directe en indirecte gevolgen van de Eerste Wereldoorlog zou ondervinden?